Dr Alicja Mikołajczyk

Naukowczyni, Członkini Rady Doradczej ds. Naukowych Międzynarodowego Programu Nauk Podstawowych UNESCO

Współwłaścicielka firmy QSAR Lab, laureatka Listy 50 Kobiet Roku 2025 „Forbes Women”

„Wielkie zmiany rodzą się z małych kroków. To one stanowią fundament, na którym przyszłe pokolenia będą kontynuować bieg w sztafecie życia.”

POZNAJ

Alicja Mikołajczyk od zawsze miała w sobie niezwykłą ciekawość świata – taką, która nie pozwala przejść obojętnie obok trudnych pytań i prowokuje do poszukiwania odpowiedzi tam, gdzie inni widzą tylko granice. Jej historia pokazuje, że pasja i upór mogą zmieniać bieg wydarzeń i świat.

Jako nastolatka, doświadczyła dramatycznego wypadku. Walka o życie i ponowne odzyskanie sprawności były dla niej nie tylko próbą siły, lecz także punktem zwrotnym – momentem, w którym odkryła, że nauka i technologia mają moc ratowania życia. Można śmiało powiedzieć, że to doświadczenie – choć bardzo trudne – nie osłabiło jej siły a rozbudziło w niej pasję do nauki i ukształtowało jej misję: poszukiwanie rozwiązań, które będą wspierały ludzi i środowisko.

Jej dogra prowadziła przez studia na Wydziale Chemii i Chemii Leków w Katowicach i Wrocławiu, doktorat na Uniwersytecie Gdańskim i Jackson State University w USA, aż po dzisiejszą rolę adiunktki i współwłaścicielki QSAR Lab – firmy, która przenosi chemię z tradycyjnych laboratoriów do przestrzeni cyfrowej, otwierając nową erę projektowania leków, chemikaliów i materiałów przyszłości.

Dziś należy do grona najwybitniejszych przedstawicieli swojego pokolenia w nauce: Odbyła aż osiem staży zagranicznych, ma na swoim koncie współpracę z 70 uczelniami i instytucjami na całym świecie, ponad 40 publikacji w najbardziej prestiżowych czasopismach naukowych z tzw. listy Filadelfijskiej (m.in., Nature Nanotechnology, ACS Nano), a jej badania były wielokrotnie nagradzane w Polsce i za granicą. Wśród wyróżnień znajdują się m.in. Nagroda L’Oréal-UNESCO dla Kobiet i Nauki, tytuł Rising Star in Materials Science, nagroda American Chemical Society, nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców, Stypendium START dla wybitnych młodych uczonych Fundacji Na Rzecz Nauki Polskiej, nagroda Polskiej Akademii Nauk, nagroda Polskiego Towarzystwa Chemicznego za najlepszą rozprawę doktorską obronioną na Wydziale Chemii UG w 2017 roku, Nagroda Sustainable Nanotechnology Organization w Wessingtonie. W roku 2024 znalazła się na Liście 50 Kobiet Roku “Forbes Women”.

Specjalizuje się w cyfrowym projektowaniu chemikaliów i materiałów nowej generacji, które powstają w przestrzeni wirtualnej, zanim trafią do rzeczywistego świata. Dzięki temu możliwe jest przewidywanie ich właściwości, toksyczności i ryzyka na wczesnym etapie projektowania – zanim trafią do laboratoriów, czy na rynek konsumencki – co nie tylko optymalizuje proces, chroni zdrowie ludzi i środowisko, ale też pozwala eliminować kosztowne i etycznie wątpliwe testy na zwierzętach.

Jej badania to odpowiedź na największe wyzwania współczesności: zanieczyszczenie środowiska, choroby cywilizacyjne o podłożu środowiskowym, kryzysy zdrowotne i zmiany klimatu. Jak sama podkreśla: – „Digitalizacja procesu projektowania i oceny ryzyka chemicznego to nie tylko krok w stronę szybszych i bardziej efektywnych rozwiązań dla nowo pojawiąjących się zagrożeń, ratując życie setek tysięcy, a nawet milionów ludzi. To inwestycja w przyszłość – dająca szansę na skuteczną poprawę życia społeczeństwa – odpornego na nowe globalne zagrożenia takie jak pandemia COVID-19, czy choroby o podłożu środowiskowym (nowotwory, ADHD u dzieci, niepłodność).

Poprzez łączenie nauki z biznesem dokonuje transformacji przemysłu. Kluczowy zespół firmy QSAR Lab od ponad 15 lat integruje metod uczenia maszynowego, sztucznej inteligencji i chemii kwantowej w zaawansowanych aplikacjach w celu przewidywania właściwości, toksyczność i ryzyka chemicznego nowych substancji na wczesnym etapie badań, minimalizując konieczność kosztownych i etycznie wątpliwych testów na zwierzętach. To innowacyjne podejście wspiera przemysł i regulatorów w procesie rejestracji nowych substancji zgodnie z wymogami REACH, oraz badania w międzynarodowych konsorcjach o łącznym budżecie przekraczającym 50 mln euro w celu rozwiązania problemów zdefiniowanych w kluczowych technologiach wspomagających (ang. Key Enabling Technology, KET) UE.

Ostatnio dołączyła do prestiżowego grona 12 naukowców z całego świata powołanych do Rady Doradczej ds. Naukowych Międzynarodowego Programu Nauk Podstawowych (IBSP) UNESCO, która kształtuje globalne strategie nauki i edukacji. Nominacja ta stanowi nie tylko o wybitnym dorobku i pozycji w międzynarodowym środowisku naukowym, ale jest też wyrazem uznania dla jakości prowadzonych badań i potwierdzeniem, że jej głos liczy się w światowej debacie o przyszłości badań i innowacji.

Jej historia to dowód, że chemia przyszłości na bazie sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego, rodząca się w wirtualnych laboratoriach może kształtować nowe standardy bezpieczeństwa dla przyszłych pokoleń, a także wyznaczać decyzję dla innowacyjnego jutra.

ZAINSPIRUJ SIĘ

Najcenniejszą porażką było… uwierzenie, że porażka przekreśla wartość. A największym zwycięstwem – zrozumienie, że to właśnie z porażek rodzą się przełomy. Trzeba tylko wystarczająco mocno chcieć szukać dalej.

Czas doktoratu to bardzo specyficzny etap – wymagający nie tylko intelektualnie, ale też emocjonalnie. Niestety, w Polsce młodych ludzi zbyt rzadko się motywuje. Zamiast pokazywać, że są równie dobrzy, że warto próbować, często słyszą, że „to się nie uda” albo że trzeba znać swoje miejsce. I to potrafi skutecznie podciąć skrzydła. Dlatego moim pierwszym małym zwycięstwem było… przełamanie wewnętrznych barier.

Dla mnie „to się nie uda” nigdy nie było końcem rozmowy – raczej początkiem wyzwania. Co trzeba zmienić? Co ulepszyć? Kogo zaangażować, żeby się udało? Mam w sobie rodzaj niestandardowego uporu – jeśli nie da się drzwiami, to wchodzę oknem. Jeśli ktoś mówi, że czegoś nie da się zrobić i wymienia przeszkody, ja zaczynam szukać rozwiązań. Lubię angażować się w to, w co inni przestają wierzyć i często widzę, że innowacje dzieją się tam, gdzie inni przestali szukać.

Zaufaj sobie. Nie musisz znać wszystkich odpowiedzi od razu – wystarczy, że masz odwagę zadawać pytania. To, że się boisz, nie znaczy, że się nie nadajesz – znaczy, że Ci zależy. Nie próbuj być idealna. Bądź prawdziwa. Pytaj. Popełniaj błędy, wyciągaj wnioski. Otaczaj się ludźmi mądrzejszymi od siebie – którzy inspirują, a nie rywalizują. Zrozum, że nie wszyscy mają zostać na zawsze. Pokora i czas. Zmiany i wnioski. Niektórzy ludzie pojawiają się w naszym życiu po to, by nas czegoś nauczyć, inni – by nas wzmocnić, jeszcze inni – by przypomnieć nam, kim naprawdę jesteśmy. I najważniejsze: Twoja siła nie polega na tym, że nigdy nie upadasz – tylko na tym, że zawsze wstajesz i idziesz dalej. Wszystko, co dzisiaj wydaje Ci się „za trudne”, „zbyt ambitne” albo „nie dla Ciebie” – jutro może stać się Twoją codziennością.